İŞLETMELERİN BÜYÜMESİ
Sürekli ve dengeli büyüyen işletmeler dinamik işletmelerdir.
BÜYÜME NEDENLERİ
1- Büyümede Çevre Etkisi,
A- İç Paydaşlar, Çalışanlar ve sendikalar
B- Dış Paydaşlar, Rakipler, devlet ve tüketiciler
2- Büyümede Finansal Nedenler
A- Fonların Kullanılmasında Etkenlik, Rekabette finansal üstünlük sağlar.
B- Büyüme ile karı arttırma imkanı sağlamak, Kredi kurumlarında ve borsada prim sağlar
3- Büyümede Üretime İlişkin Nedenler
A- Üretim Hacminin Arttırılması, girdilerle büyük miktarlarda alışlarla maliyet tasarrufu sağlar.
B- Ar-Ge Faaliyetlerine Ağırlık Verilmesi, Yan ürünlerin geliştirilmesi
4- Büyümede Pazarlama Nedenleri
A- Pazarlama Tekniklerini Verimli Kullanma, Ulusal ve uluslar arası pazarlara giriş kolaylaşır.
B- Pazar Stratejilerini Geliştirme, Satış giderlerinden tasarruf sağlar.
BÜYÜME BİÇİMLERİ
Büyüme biçiminin karşılaştırılmasında dikkate alınacak konular
1- İşletmenin mevcut durumu
2- İşletmenin faaliyet gösterdiği endüstri dalı
3- Üretilen malları karşı olan talebin trendi
4- Rakip işletmelerin büyüme modelleri
5- Ekonominin gidişi
BÜYÜME MODELLERİ
1- İÇ BÜYÜME, İşletmelerin kendi kaynaklarına dayanarak mevcut faaliyetlerin genişletilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Borçlanma, otofinansman , yeni sermaye bulma gibi
A- YATAY BÜYÜME, İşletmelerin aynı üretim dalında faaliyet boyutlarını genişletmesidir. Örn, aynı konuda üretim yapan fabrika sayısını arttırma
-Ürün Farklılaştırılması, aynı ürünü değişik özelliklerle piyasaya sürme
-Pazar Farklılaştırılması, işletmenin ürünü farklı pazarlarda yaygınlaştırması
B- DİKEY BÜYÜME
-Geriye Doğru Dikey Büyüme, İşletme daha önce satın aldığı girdileri kendisi üretir.
-İleriye Doğru Dikey Büyüme, İşletmelerin ürettiği malların tüketicilere geçmesi sırasında gerçekleşir. Giysi üreten bir işletmenin ürettiği ürünleri bayiler ve mağazalar yoluyla satması yerine satış mağazaları açması –gibi. Dağıtım kanallarında sıkıntı yaşandığında bu yola başvurulur.
2- DIŞ BÜYÜME İşletmeler iç kaynakları yeterli olmadığı zaman dış kaynaklardan yararlanma yoluna giderler.
3-
A-DİKEY BİRLEŞME , İşletmenin pazarda rekabet gücünü arttırır, satın alma, satma giderlerinden kurtarır.
Ancak tedarikçiler ve satıcılardan bilgi akışı azalır. Örgüt kültürü farklı bir işletmeyle birleşilirse, başarısızlık getirir.
-Geriye Doğru Dikey Birleşme, Satın alınan işletmenin çıktısı, satın alan işletmenin girdisini oluşturuyorsa söz konusu olur. Örn, dokuma fabrikasının iplik işletmesi ile birleşmesi
-İleriye Doğru Dikey Birleşme, İşletmenin, mallarını satan veya dağıtan işletmeyi satın almasıdır. Örn, Franchising anlaşması yapma, Coca Cola
B-YATAY BİRLEŞME, Birbirinin aynısı olan malları üreten ve pazarlayan işletmelerin birleşmesidir. Faaliyet bilgesini genişletmek, ürün çeşidini, üretimi arttırmak, rekabette güçlenmek için yapılır.
HUKUKİ VE EKONOMİK AÇIDAN BİRLEŞME TÜRLERİ
1- KARTEL, Aynı konuda çalışan iki işletmenin birleşerek, tüketicinin aleyhine karlarını arttırmalarıdır.
A- Faaliyet Karteli, Anlaşarak aynı fiyattan satış yapılmasıdır.
B- Bölge Karteli, Pazarı bölümlendirerek belli bölgelerde kartele bağlı işletmelerin mallarının satılmasıdır.
C- Miktar Karteli, Üretim sınırlandırmasına gidilerek fiyatın belli seviyenin altına düşmemesi sağlanır. Örn, OPEC
2- KONSERN, Tekelleşme yaratır. Amaç maliyeti düşürmektir. Konserne katılan işletmeler dikey büyüme halinde birbirlerini tamamlarlar.
3- HOLDİNG, İşletmeler bağımsızlıklarını kaybetmezler. Oy çokluğu amaçlanmaktadır. Değişik konularda çalışan işletmeler birleşir. Ana şirket bağlı şirketlerin hisse senetlerini ele geçirerek bu şirketlerin yönetiminde siz sahibi olur.
4- TRÖST, Amaç pazarı genişletmektir. Tröste dahil işletmeler hukuki, iktisadi bağımsızlıklarını kaybeder. Malı üretenler arasında yapılır. Yatırım tröstünde en çok kar getireceği düşünülen işletmenin hisse senetleri alınır.
5- TAM BİRLEŞME, İki veya daha fazla işletmenin tek bir işletme haline gelmesidir.
6- SATIN ALMA YOLUYLA BİRLEŞME, Farklı büyüklükteki birleşmelerin aralarında gerçekleştirdiği birleşmedir. Yararları şunlarıdır
A- Rakiplerle daha iyi mücadele
B- Verimliliğe yöneltme
C- Geliri arttırma
D- Yönetimdeki eksiklikleri tamamlama
E- Ürün çeşitlendirme
F- Büyümeyi daha kolay sağlamaktır.
İŞLETMELERDE KÜÇÜLME
Son yıllarda artan rekabet koşullarında esneklik kazanabilmek için büyüme yerine küçülme gerekli bir faaliyet olarak görülmüştür. Gereksiz büyüme yerine küçülme bazı üstünlükler sağlar.
1- Küçük de büyük kadar iyidir.
2- Küçülme de büyüme gibi örgütsel gelişmenin doğal bazen arzu edilebilir bir aşaması olabilir.
3- Örgütsel karmaşa ve tutarsızlık da uyum ve tutarlılık kadar örgütsel etkinliğin bir göstergesi olabilir.
KÜÇÜLME İÇİN KARAR VERME , Küçülme sorunları da beraberinde getiren ve kolayca başarılamayan bir süreçtir. Yönetim küçülmeyi hiçbir zaman kısa vadeli ve eleman azaltma programı olarak görmemelidir.
KÜÇÜLMEYİ PLANLAMAK, Küçülmeye başlamadan önce planlamasının yapılması ve bütün paydaşların ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Geçici olarak işten çıkarılanlar ve işe devam edenler yönetime güvenmelidir.
İŞ AHLAKI VE TOPLUMSAL SORUMLULUK
ETİK,İnsanlar için neyin doğru ve iyi olduğunun ortaya konmasıdır. Geniş anlamda etik, herhangi bir eylemin kabul edilebilir biçimde geliştirilmesini sağlayan temel kurallar ya da değişkenlerdir.
Etik Kavramı Üzerinde Uzlaşamama Nedenleri
1- İşletmeler içerden ve dışardan çeşitli çıkar kümelerinin etkisindedir. Örn, pay sahipleri, tüketiciler, toplum, çalışanlar, devlet, sendikalar işletmeleri etkiler.
2- Toplum büyük bir hızla değişmektedir. Değerler, anlayışlar ve toplumsal normlar son yıllarda hızlı bir evrim geçirmiştir.
YASALAR-ETİK İLİŞKİSİ
1- Yasalar zamana göre değiştiğinden etikle bağlantıları da değişmektedir. Yasak olan bir eylem daha sonra bu sınırlardan çıkabilir.
2- Yasalar kimi davranışları olumsuz görürken etik ilkeler olumlu olabilir.
3- Yasalar ile toplumun etik standartları arasında önemli bir açıklık bulunur, yasalar toplumun gelişimine ayak uyduramaz.
İŞLETMELERLDE ETİK AÇIDAN SORGULANACAK DAVRANIŞLAR
1- Harcamalarda sahtecilik yapmak, zimmet, hırsızlık. Etkisi işletme için olumsuzdur. Denetim dışıdır.
2- İşini yetersiz yapma, sahtecilikleri ve olumsuzlukları görmezden gelme, yetersiz çalışanlara göz yumma. Etkisi işletme için olumsuzdur. Görevde hatalı davranmadır.
3- Rüşvet verme, fiyat anlaşmaları yapma, pazarda spekülasyon yapma. İşletme için olumlu etkisi vardır. Görevi kötüye kullanmadır.
4- Güvensiz nükleer enerji kullanımı, sağlığa aykırı mal üretme, el altından yasak mal üretimi ve dağıtımı. Etkisi işletme için olumludur. Görevi bilinçle sürekli kötüye kullanmadır.
TOPLUMSAL SORUMLULUK VE ETİK
Bir işletmenin ekonomik sorumluluğu, toplumun istediği ve gereksindiği mal ve hizmetleri işletmenin sürekliliğini sağlayacak ve yatırımcılara karşı sorumluluklarını yerine getirecek bir fiyatla üretmektir.
Toplumsal sorumluluk toplumla işletmeler arasındaki bir toplumsal anlaşmadır.
ETİK SORUMLULUK VE İŞLELTME KARARLAR
Yöneticilerin verecekleri kararlar 5 açıdan karmaşıktır.
1- Etik kararların sonuçları başkalarını da ilgilendirir.
2- Etik sorunlara ilişkin kararlar çeşitli seçeneklere sahiptir. Bu kararlar genelde evet-hayır biçiminde oluşmaz.
3- Etik sorunlara ilişkin işletme kararları çoğunlukla karmaşık sonuçlar doğurur.
4- Etik konulardaki çoğu işletme kararı kişisel bir özellik taşır.
5- Çoğu işletme kararı belirsiz etik sonuçlar doğurur.
ETİK ÇATIŞMALARIN NEDENLERİ
Etiğe ilişkin konuların ortaya çıkmasına yol açan etkenlerin başında bireylerin kişisel değer yargıları ile çalışılan işin ve yaşanılan toplumun değer yargıları arasındaki çatışma gelir.
ETİK KONULARIN SINIFLANDIRILMASI
1- ÇIKAR ÇATIŞMALARI, Kişiler kendi kişisel çıkarlarını örgütlerin ya da çeşitli grupların önünde tuttuğunda çıkar çatışması doğar. Örn, rüşvet
2- İÇTENLİK VE DOĞRULUKTAN SAPMA, İçtenlik, dürüstlük, güvenirlik, candan olma. Genel ahlak değerleridir.
3- İLETİŞİM, Bilginin akışı ve anlamının paylaşımıdır. Örn, reklam mesajları, ürün güvenliğine ilişkin bilgiler, çevre kirliliği, çalışma koşulları
4- ÖRGÜTSEL İLİŞKİLER, Örgüt üyelerinin tüketicilere, girdi verenlere, ast-üstlere karşı davranışlarından doğan etik sorunlar olabilir. Örn, başkasının başarısını üstlenme.
ETİK SORUNLARDA TARAFLAR VE İŞLETMELERİN İŞLEVSEL ALANLARI
1- İŞLETME SAHİPLERİ, İşletmenin başka işletmelerce satın alınması, başka işletmelerle birleşmemi ile yöneticilerin özellikle pay sahiplerine karşı sorumlulukları artar.
2- FİNANS, Finansal kaynakların nasıl sağlandığı ve kullanıldığı etik ve yasal sorunlar yaratabilir. Örn, halka açılmada pay değerlerinin belirlenmesi.
3- İŞLETME ÇALIŞANLARI, Çalışanların çalışmalarla ilgili üstlere bilgi vermemesi, işverenlerin astlarını yalan söylemeye zorlaması, hırsızlık, taciz gibi
4- YÖNETİM İŞLEVİ, Yöneticiler çalışanları örgütsel hedefler doğrultusunda örgütler ve güdüler. Yöneticiler çalışanlarla onların çıkarları arasında denge kurmak zorundadır.
5- TÜKETİCİLER, İşletmeler tüketicilerin istek ve gereksinmelerini karşılarken uzun dönemli değerlerini göz önünde tutmalıdırlar. Örn, çevreyi kirletme, bozuk ürün üretme gibi
6- PAZARLAMA İŞLEVİ, Reklamların yanlış ve aldatıcı olmaması, ürünlerin güvenli biçimde kullanılabilmesi, fiyat düzeylerinin gerçekçi olarak saptanması gerekir.
7- MUHASEBE İŞLEVİ, Serbest muhasebeci, mali müşavir, yeminli mali müşavir düşük ücret, yetersiz belgelere dayanma gibi işletme yöneticilerinin çeşitli zorlamaları ile karşılaşırlar.
ETİK NORMLAR CAUX ROUND TABLE İLKELERİ
1- İLKELERE GİRİŞ, İşgücü, kapital, ürün ve teknolojideki hareketlilik işletmelerin işlem ve etkilerini küreselleştirmektedir. Yasalar ve Pazar güçleri her konuda yeterli değildir. İşletmelerin politika ve eylemlerinden sorumluluk duymak ve karşılıklı çıkarlara güvene dayanmak temel konudur.
2- GENEL İLKELER
A- İşletmelerin sorumluluğu, Bir işletmenin toplum için değeri yarattığı değer, sağladığı işgücü, tüketicilere sunduğu mal ve hizmetlerin niteliği ve fiyatıdır.
B- İşletmelerin Ekonomik ve Toplumsal Etkileri, Yabancı ülkelerde mal ve hizmet üretmek, satmak için kurulan işletmeler, bu ülkelerin toplumsal gelişimine verimli bir istihdam yaratarak, halkın satın alma gücünü yükselterek katkıda bulunmalıdırlar.
C- İşletme Davranışları, İşletmeler yasalara, içtenlik, dürüstlük, saydamlık ilkelerine bağlı kalmalıdırlar.
D- Kuralları Uyum, Ticari kısıtlamalardan kaçınmak, özgür ticaret gerçekleştirmek, rekabette eşit koşullar sağlamak, dürüstlük ve eşitlik için işletmeler ulusal ve uluslar arası kurallara uymak zorundadırlar.
E- Ticari Anlaşmaları Desteklemek, Dünya Ticaret Örgütü gibi anlaşmaları desteklemek.
F- Çevreye Saygı, Doğal kaynağın israf edilmemesi.
G- Yasal Olmayan İşlerden Kaçınmak, Rüşvet, dolandırıcılık gibi
3- İŞBİRLİĞİ İLKELERİ
A- Müşterilerle ilgili ilkeler
B- İşletme çalışanları ile ilgili ilkeler
C- İşletme ve pay sahipleri ile ilgili ilkeler
D- Girdi sağlayanlarla ilgili ilkeler
E- Rakiplerle ilgili ilkeler
F- Toplumla ilgili ilkeler
NOT; EŞGÜDÜMLEME, Örgütsel amaçların desteklenmesi için çalışanların eylemlerinin düzenleştirilmesi ve uyumlaştırılmasıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder