AÖF Genel İşletme ders notları 3 - İşletmelerin Kuruluşları

İŞLETMELERİN KURULUŞU


KURULUŞ KARAR SÜRECİ
Yatırım Kararı ile ilgili aşamalar
1-Yatırım Düşüncesi, Bir işletme kurulmadan önce belli bir alanda ve çapta üretim düşüncesinin girişimcilerin kafasında oluşması gerekir. Büyüme eğilimi, maliyeti düşürme, yeni mala geçiş, teknolojik yenileme gibi
2-Yapılabilirlik –Fizibilite- Araştırmaları
A- Ekonomik Araştırmalar, Ekonomik açıdan verimli, karlı, ussal olup olmadığını araştırma
B- Teknik Araştırmalar, Üretim teknolojilerinin, makinenin seçimi, bakım onarım olanaklarının araştırılması
C- Finansal Araştırmalar, Yatırım maliyetleri, döner sermaye gereksinmeleri, finansman kaynaklarının saptanması
D- Yasal Araştırmalar, Sermaye gereksinimi, mali sorumluluk, vergilendirme, kredi sağlama olanaklarının araştırılması
E- Örgütsel Araştırmalar, İş analizi, iş bölümü ve uzmanlaşma, yetki-sorumluluk dağılımı, personelin belirlenmesi
3- Yapılabilirlik Projesi –ön proje- Araştırmalara dayanılarak ön proje oluşturulur. Yatırım düşüncesinin gerçekleştirilme olasılığını ortaya koyar,
4- Değerlendirme ve Yatırım Kararı, Bir özel girişimcinin yapacağı yatırımın ön projesinde kullanacağı temel ölçüt sağlanacak kardır. Diğer ölçütler borç ödeme, katma değer ölçütü, sermaye hasıla oran, sermaye yoğunluğu, emek verimliliği
5- Kesin Proje, Projenin somutlaşarak ayrıntılarının belirlenmesidir. Kapasite, büyüklük, hukuksal yapı, teknik özellikler gibi ayrıntılar bulunur.
6- Projenin Uygulanması-Yatırım- Arsa alınması, yapımı, donanımın kurulması, manaların alınması, yatırımın gerçekleşmesidir.
7- Üretime Geçiş, Deneme üretimine geçilmesidir.

KURULUŞ YERİNİN BELİRLENMESİ

Üç aşamalı olarak gerçekleşir.
1.Aşama, Ülke sınırları içinden bölgeyi seçmek
2.Aşama, Bölge içinden noktayı saptamak
3.Aşama, Bu noktadaki arsada işletmeyi oluşturmak

KURULUŞ YERİ ETKENLERİ

1-HAMMADDE, Malın önemli bölümünün oluşmasına katkıda bulunan girdiler hammadde, öbürleri ise yardımcı madde ya da malzemedir. Hammaddeler çabuk bozulduğu için tarımsal ürünleri kullanan işletmelerde yakınlık daha da önemlidir.
2-ULAŞTIRMA,Kuruluş yerinin ulaşım açısından rakiplere göre olumsuz olmaması gerekir. Demiryolu, denizyolu, karayolu, havayolu, boru hattı kullanılır. Ulaştırma, maliyetleri etkiler.
3-PAZARA YAKINLIK, Nüfusun yoğun olduğu alanlar işletmeleri çeker. Satış sonrası hizmet gerekiyorsa onarım , bakım gibi pazarda servis işini yürütecek olanaklar sağlanmış olmalıdır.
4-İŞGÜCÜ, Büyük yerleşim merkezlerinde nitelikli işçi sağlamak daha kolaydır. Maliyet giderleri içinde işçilik maliyetinin çok yüksek olduğu işkollarında küçük kentlerde ücret düzeyleri daha düşük olduğu için küçük kentler tercih edilir.
5-ENERJİ VE YAKIT, Bazı dallarda yer seçimini etkileyen en önemli etken enerjinin sağlanması ve fiyatıdır. Enerji gereksinimi çok olan işletmeler ucuz ve kolay elektrik enerjisi elde edilebilen akarsuların çevrelerinde kurulur.
6-SU, Yer seçiminde etkisi bakımından su sağlanması kimi endüstri dallarında en başta gelen etken olmalıdır. Örn, kimya, kağıt, dokuma endüstrisi
7-DOĞA KOŞULLARI, İklim işletmede çalışanların sağlığını, çalışma yeteneğini, üretkenliğini etkiler. Ayrıca ısı, nemlilik derecesi de işletmelerin üretimini etkiler.
8-ATIKLAR, Sağlıkla ilgili düzenlemeler, belediye uygulamaları, kent planları, çeşitli endüstrilerin nerede ve nasıl kurulabileceğine ilişkin kurallar koyar.
9-ÖZENDİRME ÖNLEMLERİ, Devlet işletmelerin belli yerlerde kurulmasını özendirmek ya da zorlaştırmak için çeşitli önlemler alır. Halkın çıkarlarını korumak, çevrenin bozulmasını engellemek, endüstri ve ticareti belli yerlerde geliştirmek ya da sınırlamak gibi. Bu önlemler iki ana kümede incelenebilir.
A- Enerji, ulaştırma, haberleşme gibi altyapı yatırımlarının devletçe gerçekleştirilmesi
B- Özel kesime vergi ayrıcalığı yada indirimi sağlamak, belli bölgelere yatırım, gümrük indirimi gibi
10-ÖBÜR ETKENLER, Belediyelerin ya da öteki yerel yönetimlerin koyduğu yerel vergi, resim ve harçlar, çalışanların işletme çevresinin kültürel koşulları gibi . Ayrıca işletmenin sanayi bölgesinde kurulmasının üstünlükleri vardır. Nitelikli işçi bulma, yedek parça sağlama gibi

NOT İşletmelerin büyük yerleşim merkezlerinin çevresinde düzenli ve planlı olarak toplandığı yerlere Organize Sanayi Bölgesi denir.